Language

Who is to say that robbing a people of its language is less violent than war? ( Ray Gwyn Smith)

Power, Pudence, and Print: Censorship and Simin Daneshvar

قدر‌ت احتیاط و چاپ: سانسور و سیمین دانشور

مقاله ای که امروز خواندم نوشته دکتر فرزانه میلانی است توسط موسسه مطالعات ایران به چاپ رسیده است.  این مقاله  نسبتا قدیمی به حساب می آید و تاریخ انتشار آن سال ۱۹۸۵ یعنی در حدود ۲۶ سال پیش است. اما به دلیل کمبود منابع انگلیسی در حوزه ادبیات فارسی مقاله مهمی به شمار می آید. دکتر میلانی به طور مختصر به بررسی سانسور در ادبیات فارسی پرداخته است و بعد از آن سانسور و خود سانسوری ظریفی که در آثار دانشور وجود دارد را بررسی کرده است.

 سانسور مسئله ای است که تاریخی ۱۱۰۰ ساله در ادبیات فارسی دارد. از عوامل آن می توان حکومتها و مذاهب و دوره های تاریخی گوناگونی  که در یک منطقه به قدرت رسیده اند را دخیل دانست. در ایران سانسور به حکم دولتی گفته می شود که جلوی انتشار مطالب و اطلاعاتی را در حوزه ی رسانه ای می گیرد و در آن تغیراتی بر اساس خواست و سیاستهای مورد نظر خود اعمال می کند. اما سانسور یه اینجا ختم نمی شود. سانسور به طور روانشناسی و اجتماعی اثرات خود را به طور گسترده بر سطح و عمق جامعه نشان می دهد. 

میلانی به بررسی نوعی از سانسور پرداخته است که خود نویسنده بر اساس دلایل مختلف به طور نا خود آگاه خود را سانسور می کند. سانسور گاهی برای فرار از بیان موضوعات بحث بر انگیز به کار می رود و یا عدم تحمل نقد یا ترس از شکست .بحث میلانی به طور کلی حول این محور است که اعمال خشونت های بیرونی به طور نا خود آگاه و مخفیانه راه خود را در ابعاد درونی پیدا می کنند .

در ادامه ی مقاله میلانی به بررسی شخصیت های رمان سووشون و داستانهای کوتاه دانشور پرداخته است. برای کسانی که بر روی موضوع سانسور و یا آثار سیمین دانشور مطالعه و تحقیق دارند مقاله خوبی به نظر می رسد و نکات مورد استفاده زیادی دارد. 

همین جا ذکر کنم که در زمان انتشار این کتاب رمانهای جزیره سرگردانی و ساربان سرگردان هنوز به چاپ نرسیده بودند. 

 

Power,Prudence, and Print: Censorship and Simin Daneshvar
Authur:  Farzane Milani
Source: Iranian Studies, Vol.18

Published by: Taylor&Francis

زنان درخاورمیانه ) گذشته وحال( نویسنده نیکی کدی ۱

زنان درخاورمیانه( گذشته وحال) نویسنده نیکی کدی

نیکی کدی استاد مطالعات خاور میانه و ایران شناسی و تاریخ زنان در دانشگاه کالیفرنیا است . وی ده ها کتاب راجع به ایران  و تحلیل انقلاب اسلامی و دلایل تاریخی و سیاسی آن به چاپ رسانده است و با استفاده از تحلیل های جامعه شناسانه و تاریخی ، وضعیت زنان را در منطقه مورد بررسی قرار داده است. تخصص کدی تاریخ معاصر ایران است. بیش از صد مقاله در این زمینه به چاپ رسانده.   نیکی کدی نیاز چندانی به معرفی ندارد. پژوهشگری است که نامش در فهرست منابع بسیاری  از مطالعات ایران شناسی و شرق شناسی دیده میشود.

کتاب زنان خاور میانه در سه بخش مجزا ارایه شده است . کتاب اول به بررسی تاریخی زنان در خاور میانه می پردازد: دوره ی پیش از اسلام، دوره ی اسلام( خلیفه گری، حکومت های غیر عرب چون ترک ها و مغولها) و دوره ی مدرن.کتاب دوم شامل مجموعه مقالات مهمی است که در این زمینه وجود دارد و عمدتا مقالاتی هستند که کدی بسیار مستقیم در بخش اول استقاده کرده است وارایه دهنده ی جزییات تثوری های بحث برانگیز در ارتباط با موضوع زنان خاور میانه است.

کتاب سوم شامل مصاحبه ای در مورد زندگی و آثار نیکی کدی است. او فارسی  را در دانشگاه برکلی آموخت. دراین مصاحبه می گوید که به دوره ی مصدق در ایران معاصر علاقه دارد. ایران را کشوری با فرهنگ باستانی بسیار غنی یافته و همان دوران تحصیل در برکلی بوده که به مطالعه در باره ی ایران علاقه مند شده است و اولین تحقیق او بر روی تاثیر غرب بر تاریخ مدرن ایران بوده است.  در سال ۱۹۸۵ سفری به ایران می آید. خود در مصاحبه اش به طنز می گوید که در آن زمان هیچ محقق آمیریکایی بر روی ایران تحقیق نمی کرده و تنها محقق ها باستان شناسان بوده اند. " و جالب اینجاست که در کمتر از ده سال بعد یعنی حدود سال ۱۹۷۰ به نظر رسید که آمریکایی ها در همه جای ایران هستند.

نکته ی قابل توجه این کتاب عاری بودن آن از هر گونه تعصب غربی است. کدی در جای جای کتاب از شرق شناسی ادوارد سعید استفاده کرده و شرق را آن طور که دیگر مستشرقان غربی تصویر و تصور می کنند ندیده. کدی پیشرفت غرب را اقتصادی می داند و عقب ماندگی شرق را صرفا عقب ماندگی اقتصادی در برحه ای از تاریخ معاصر می داند. نکته ی مورد بحث این است که کدی نکات نقد پسا استعماری را در کتاب خود در نظر دارد و از آن در پیشبرد ارایه درست از وضعیت زنان استفاده میکند. او تاریخ را تا حد امکان بیطرفانه به تصویرکشیده وبدون شک تاثیر حضور مخرب استعمار در منطقه را در نظر دارد.

نحوه ی فصل بنده کتاب اول  به این صورت است که تا اواخر قرن۱۹  تمام خاور میانه را به طور کلی بررسی کرده و وضعیت زنان را در یک دسته بندی کلی تاریخ نگاری کرده است.در قرن ۲۰ بر اثر تحولات مرزی و جنگها و توسعه استعمار در منطقه تاثیرات سیاسی را بر زنان هر کشور به طور مجزا و با تقسیم بندی تاریخی انجام داده است. به طور مثال قرن ۲۰ به دو قسمت تقسیم شده از اوایل قرن تا ۱۹۴۵ و از این تاریخ تا به امروز، وجالب اینکه کشور به کشور دستاوردهایی را که در زمینه تاریخ زنان منطقه انجام شده است را دسته بندی کرده و هر منطقه را به طور مجزا ارایه کرده است.

کدی توضیح می دهد که قوانین و رسوم مرد سالارانه تنها مختص به دین اسلام نیست و در ادیان مختلف ریشه دارد و از تاریخ و آداب رسوم منطقه در دوره ی قبل از اسلام ریشه می گیرد. او نقش اسلام و مذهب را در سرنوشت زنان خاور میانه موثر می داند و دیدگاه غربیان را نسبت به این مساله نقد می کند. او معتقد است که آنچه غرب از سیمای زن خاور میانه ارایه می دهد زن را صرفا یک قربانی معرفی می کند. کدی به این نتیجه  گیری رسیده که در نوشتن در باره زنان مسلمان خاور میانه نکات مثبت و منفی هر دو با هم وجود دارند و راه حل ایده آل یا صرفا "درستی" برای تاکید بر مثبت بودن نقش اسلام یا منفی بودن آن بر سرنوشت زنان وجود ندارد.

برای نوشتن دوره ی مدرن او بدون شک  به دلیل فقدان فرهنگ شفاهی نوشته شده در مورد زنان در مورد همه ی کشور ها به جز ایران دچار  گرفتاری بسیار  و حتی عقب افتادن از اصل موضوع شده است. او خود اذعان می دارد که این کتاب دارای کاستی ها و شک و تردید هایی است که این به دلیل  تناقض های و تفاوتهایی است که در منابع اولیه وجود دارد.نوشته ها و نسخه ها ی معتبر در مورد زندگی زنان خاور میانه بسیار کم است و به طور کلی،  مرد ها سواد و شرایط ثبت تاریخ را داشته اند که دیدگاه هاشان در مورد زندگی خصوصی زنان خیلی جای اعتماد ندارد. اما به هر حال کتاب یک دید کلی و جامع نسبت به تاریخ و وضعیت زنان در خاور میانه به ما می دهد.

کدی قوانین اسلامی ، شریعت و سنت ، تاریخ اسلام در خاور میانه و تاثیر آن بر روند زندگی زنان را به طور دقیق مورد بررسی قرار می دهد. قوانین را ریشه یابی کرده و روند شکل گیری آن در جامعه را بررسی می کند. سرزمینهای تحت کنترل خلیفه گری عباسی ، مغولها، ترکها در این کتاب مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته اند و قوانین ازدواج، طبقات اجتماعی و برده داری زنان را تحلیل کرده است.

دیدگاه منفی نسبت به اسلام و وضعیت زنان خاورمیانه با حضور غربی ها، مسیونر ها مسافرها و سیاست مداران غربی شکل گرفته است. آنها اصولا چهره ای تماما افسرده و بدون استقلال از زنان ارایه داده اند و با تاسیس مدرسه ها ی غربی و کلینیک ها و ترویج مسیحیت، اسلام را و فرهنگ شرقی را عامل بدبختی زنان معرفی کردند. کدی با استفاده از تئوری شرق شناسی ادوارد سعید دیدگاه غربی ها نسبت به زنان را تحلیل کرده است. تاثیر مدرنیته وارداتی برروند زندگی زنان را در  جامعه ای که محل نا امنی برای حضور اجتماعی زنان به حساب می آمد را بررسی و تحلیل جامعه شناسانه کرده است. 

کدی اذعان می دارد که مجموع کردن نتایج تحقیقات در مورد زنان بسیارمشکل ساز بوده است. او تعداد زیادی رساله و مقاله راجع به موضوعات مختلف جمع آوری کرده که در بسیاری موارد موضوعات دارای تضاد در نتیجه گیری بوده اند. تضادهایی که به دیدگاه محقق ربط داشته و لزوما درست یا غلط بودن نتیجه را مشخص نمی کرده است. تاریخ زنان خاورمیانه تنها حدود ۴۰ سال است که به طور جدی مورد مطالعه قرار گرفته و بیشتر کتابهای موجود در این زمینه محدودیت موضوعی دارند. بنا براین موضوعات بسیاری هستند که در تاریخ مطالعات زنان دچار شکاف اطلاعاتی هستند یا صحت و سقم آنها شک بر انگیز است. کدی اشاره دارد که در بعضی زمینه ها بدست آوردن حتی اطلاعات اولیه در مورد زنان غیر ممکن  به نظر می رسد و در بعضی موارد نویسنده ها بسیار تحت تاثیر عقاید مذهبی و حذبی در مورد زنان شده اند.

او تاکید دارد که کار بر روی تاریخ زنان خاور میانه بسیار ناقص است. هنوز جای تحقیق و بررسی بر روی هنر،  باستانشناسی ، مثن ها و نوشته های تاریخی و علوم اجتماعی وجود دارد. و این همان چیزی است که علوم اجتماعی تطبیقی نام دارد و با تاکید بر جمله ی : " تقریبا هیچ کار علمی تاریخی انجام نشده است." توجه همه را به بررسی تاریخی جایگاه زنان خاور میانه جمع می کند. کدی به طور منصفانه اظهار می دارد که کتاب حتما دارای دشمنان و مخالفان و دوستان و موافقان است و این به آن دلیل است که مساله زنان مساله جدیدی است در مباحث تاریخی و علوم اجتماعی و هر کسی بر مبنای تفکر ایديولیژیکی کتاب را مورد بررسی قرار خواهد داد.

مرزهای خاور میانه در کتاب از مراکش از غرب شروع می شود و به افغانستان در شرق می رسد. زبانهای مورد مطالعه عربی، فارسی، ترکی و پشتو هستند ". کتاب دارای  بخشی مجزا به نام " مشکلات بر سر راه مطالعات زنان خاور میانه" . نویسنده به طور منصفانه اظهار می دارد که کتاب حتما دارای دشمنان و مخالفان و دوستان و موافقان است و این به دلیل آن است که مساله زنان مساله ی جدیدی است. در مباحث تاریخی و علوم اجتماعی و هر کسی بر مبنای پایه ی تفکر ایدویولوژیکی کتاب مورد بررسی قرار خواهد داد. بخش آخر کتاب شامل مصاحبه ای با پروفسور کدی است

 

Book: Women in the Middle East ; Past and Present By Nikki R.Keddie

- University of California, Los Angles دانشگاه کالیفرنیا/ لوس آنجلس
- Univerisity of Berkley  دانشگاه برکلی
-Edward Said  / شرق شناس معروف . استاد دانشگاه کلمبیا. ادواردسعید
- Orientalism شرق شناسی
- Post-colonial   پسااستعماری

- Middle eastern studies مطالعات خاور میانه

سال ۸۲ وارد دانشکده زبان و ادبیات و تاریخ دانشگاه الزهرا شدم. مثل همه دختر های دیگه از محیط تک جنسی دانشگاه بیزار بودم. اما فضای دانشگاه و رشته ام رو با همه کاستی هاش دوست داشتم. سه سال و نیم دانشجوی زبان و ادبیات فارسی بودم. سال سوم دانشگاه به همراه دوستی به سوریه سفر کردم و به مدت سه ماه در کلاسهای مکالمه عربی درس خوندم. اگر چه عربی دان نشدم اما زندگی سه ماهه در قلب خاور میانه تجرباتی به من داد که تا آخر عمر مسیرم را مشخص کرد. بعد از اتمام درس و دانشگاه به دلایلی سر از مالزی در آوردم و باز هم به دلایلی سر از کلاس ارشد ادبیات انگلیسی دانشگاه مالایا. بعد هم باز به دلایلی شروع کردم به مطالعه ادبیات پسا استعماری تا همین الان که مشغول نوشتن تز هستم.
استادهای زیادی دیدم. هم کلاسی های مختلفی داشتم. درس ها و مقاله های مختلفی مرور کردم که امیدوارم فرصت باشه که در این محیط مجازی به اشتراک بگذارم .

 

سلام

در اینجا از ادبیات ‌و از زنان و از ایران و از زندگی می نویسم